Bohaterowie Zapomniani przez Historię: Czy Znasz Płockie Orlęta z 1920 roku?

- ORLĘTA PŁOCKIE -

Teraz wybory, później pojednanie, zasypywanie rowów, rozbijanie murów itd. A tak naprawdę, to po jednej ostrej kampanii wyborczej przychodzi następna dużo bardziej ostra i zamiast pojednania mamy kolejne wyniszczające Polskę plemienne „wojny”. My mieszkańcy Płocka, jakby nie było prowincjusze tylko, którzy za dużego wpływu na wielką politykę krajową nie mamy, możemy za to, choćby spróbować lokalnie zasypać jakiś rów czy też rozbić mur między nami tu i teraz.

Pomnik

Każdy w Polsce zapewne co najmniej słyszał o Orlętach Lwowskich, bohaterskich dzieciach, obrońcach Lwowa z lat 1918 – 1920, przed wojskami ukraińskimi (1918 – 1919), a także w wojnie polsko-bolszewickiej (1920).

Inaczej jest z równie bohaterską grupą dzieci, obrońców Płocka przed bolszewikami w 1920 r. Niewielu Polaków, ale też nie za dużo mieszkańców Płocka świadomych jest, jak wiele dla ojczyzny gotowe były poświęcić i poświęciły płockie dzieci – Orlęta Płockie.

Dlatego, my mieszkańcy Płocka ze stowarzyszenia Wolne Miasto Płock chcielibyśmy zaproponować wszystkim mieszkańcom Płocka niezrzeszonym i zorganizowanym (stowarzyszenia, org. pozarządowe, partie polityczne wszystkich opcji, biznesmeni, instytucje kulturalne, władze miasta i powiatu płockiego itd.), żeby na przypadającą w 2025 roku sto piątą rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości zbudować i odsłonić w Płocku pomnik Orląt Płockich.

Orlęta Płockie

Nazwa nawiązuje do bohaterskich Orląt Lwowskich, wśród których byli Helena, Jan i Tadeusz Grabscy z Płocka. Halina Grabska zginęła 11 kwietnia na dworcu we Lwowie. Jan zginął 4 dni później pod Rawą Ruską, Tadeusz wrócił do Płocka, gdzie na skutek odniesionych ran zmarł w lutym 1920 r. Helenie, a nieco później Tadeuszowi i Janowi przyznano Krzyż Walecznych.

10 kwietnia 1921 roku w niespełna rok po bitwie płockiej, miasto Płock jako drugie po Lwowie, zostało odznaczone przez marszałka Józefa Piłsudskiego Krzyżem Walecznych. Państwo polskie doceniło także, że gdyby nie bohaterstwo żołnierzy i mieszkańców Płocka wojna z bolszewicką Rosją mogłaby potoczyć się całkiem inaczej.

Marszałek Piłsudski uhonorował też obrońców miasta: Krzyżami Virtuti Militari 15 oficerów, a 64 żołnierzy i cywilnych obrońców miasta Krzyżami Walecznych.

Wśród odznaczonych było również sześcioro płockich dzieci -Orląt Płockich - W uroczystości brali udział Tadeusz Jeziorowski i Józef Kaczmarski. Zaś Antoni Gradowski i Stefan Zawidzki zostali odznaczeni pośmiertnie. Janiny Śmieciuszewskiej i Jana Wichrowskiego nie było wówczas w Płocku.

Antoni Gradowski – Antolek – piętnastoletni uczeń IV klasy Gimnazjum Męskiego (Jagiellonka) i harcerz, ochotnik sanitariusz, dostarczał żołnierzom naboje. Zginął zarąbany szablami. Jego grób jest na cm Zabytkowym przy ul. Kobylińskiego. Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Walecznych.

Stefan Zawidzki – czternastoletni uczeń Gimnazjum Męskiego (Jagiellonka), harcerz, członek Straży Obywatelskiej w służbie łącznikowej. Zginął w pierwszym starciu z wrogiem. Pochowany w Płocku w grobie rodziny Więcławskich. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Walecznych.

Tadeusz Jeziorowski – Dwunastoletni uczeń Gimnazjum Męskiego (Małachowianka) harcerz, porucznik pilot Wojska Polskiego, w 1921 najmłodszy odznaczony Krzyżem Walecznych za męstwo i odwagę w obronie Płocka. Samodzielnie pod ostrzałem uratował porzucony w okopach karabin maszynowy. Poległ 4 września 1939 roku w walce powietrznej nad lotniskiem polowym w Łodzi Widzewie-Ksawerowie. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Józef Kaczmarski – piętnastoletni uczeń Gimnazjum Miejskiego (Małachowianka) harcerz. Walczył w Płocku w Trzepowie jako łącznik batalionu zapasowego. Tam ranny: dwie rany postrzałowe piersi oraz dwie cięte twarzy. Po klęsce batalionu wzięty do niewoli. Odznaczony Krzyżem Walecznych. Poległ w stopniu kapitana w nieznanych okolicznościach podczas walk we wrześniu 1939 roku.

Jan Wichrowski –Piętnastoletni uczeń, harcerz, członek Straży Obywatelskiej. Jako ochotnik pod silnym ostrzałem zaniósł mjr. Mościckiemu meldunek o odparciu bolszewików na ul Kolegialnej. Później także jako ochotnik przez ostrzeliwany most przeniósł namiary dla polskich artylerzystów w Radziwiu. Był także przewodnikiem batalionu Strzelców Podhalańskich w akcji, w której zdobyto trzy karabiny maszynowe. Odznaczony Krzyżem Walecznych. Po zakończeniu walk wstąpił d 6 pułku Legionów. W 1921 r. udał się na Śląsk, gdzie walczył między innymi w bitwie o górę św. Anny. Odznaczony Krzyżem Obrony Śląska. Niestety dalsze losy Jana Wichrowskiego nie są znane.

Janina Śmieciuszewska –szesnastoletnia harcerka, sanitariuszka, członkini Służby Kobiet Polskich wyruszyła do okopów z bielizną i opatrunkami dla żołnierzy. Tam, kiedy pod wpływem paniki żołnierze opuszczali posterunki ona sama bez broni zatrzymała żołnierzy i cywilów. I nie mając żadnego doświadczenia wojskowego organizowała obronę przed bolszewikami, Odznaczona Krzyżem Walecznych. Podczas II wojny światowej Janina Śmieciuszewska – Rościszewska wraz z mężem Lechem Rościszewskim swoim domu ukrywali Żydów. Za co w 1990 r. otrzymali tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Orlęta Płockie oni naprawdę jak mało kto zasługują na pomnik w Płocku. Zaineresowanych inicjatywą budowy pomnika Orląt Płockich zapraszamy serdecznie i prosimy o kontakt pod numerem telefonu:502 796 141 WOLNE MIASTO PŁOCK.

Adam Czejgis.