Henryk Waniek i Roman Maciuszkiewicz – wernisaż wystawy w Płockiej Galerii Sztuki

Na dwóch kondygnacjach PGS, jak podkreśla Alicja Wasilewska w tekście towarzyszącym wystawom, "spotykają się dwa oddzielne artystyczne światy, rozległe, skomplikowane, nasycone ogromną ilością niuansów i indywidualnych znaczeń, jednocześnie jednak nieodległe od siebie wymiary symbolu i emocji. Prezentowane w dawnej mykwie żydowskiej - miejscu, w którym kiedyś odzyskiwano fizyczną i duchową czystość i świeżość, sprzyjają nie tylko zachowaniom nastawionym na intensywność percepcji i wyostrzenie uwagi na detale, ale i duchowemu ożywieniu i wewnętrznej przemianie".

Trudno o bardziej wyraźne osobowości we współczesnym polskim malarstwie. Henryk Waniek, obok prac realizowanych w ostatnich latach, pokazuje dzieła starsze, osadzone w aurze mistycyzmu. To artysta poruszający się pomiędzy malarstwem a mistyką. Jego precyzyjnie malowane, pełne ezoterycznych symboli obrazy-raporty z wędrówek przez siedem stron zjednoczonego Kosmosu potrafią zatrzymać odbiorcę na dłużej. Nie da się ich oglądać pobieżnie, gdyż potrafią w głowie widza niespodziewanie uruchomić zapomniane skojarzenia i tropy. W realizowanym od lat cyklu Kwadratura koła artysta potrafi zaskakująco wiele stanów świadomości opisać dwoma figurami: kwadratu i koła, a dokładniej - koła wpisanego w kwadrat.

Tworzy obrazy wypełnione symbolami o wielości znaczeń czy pejzażami, w których obok rajskich ogrodów są labiryntalne przestrzenie lub lewitujące nad krajobrazem kryształowe, wielościenne bryły, łączy niebo z miastem, góry z labiryntem, wody z piramidą. Artysta udowadnia, że to, co nieracjonalne z naukowego punktu widzenia, może znaleźć urzeczywistnienie w ezoterycznym procesie duchowej transformacji: "Tło kwadratowe to mój skromny ukłon w stronę czarnego (a także białego) kwadratu Kazimierza Malewicza. Okrągłe obrazy są natomiast aluzją do widoków, jakie mieli pasażerowie transatlantyckich parowców patrzący przez iluminatory. A raczej, jakie by mieli gdyby parowce nie płynęły w poprzek mórz, lecz przez kraje, do których mogłyby zawinąć". Dla alchemików kwadratura koła stanowiła symbol zjednoczenia przeciwieństw (Nieba i Ziemi, ducha i ciała, pierwiastka męskiego z żeńskim) i, jako synonim legendarnego Kamienia Filozoficznego, jest kluczem otwierającym bramy totalnego poznania i iluminacji.

Prof. Roman Maciuszkiewicz niezmiennie, od lat maluje pejzaż, który - mimo nasycenia architekturą - jest pejzażem wewnętrznym. W jego obrazach ujmuje prostota środków, dyscyplina warsztatu, wrażliwość na to, co nam wydaje się często zbyt błahe, zbyt przypadkowe, by spróbować patrzeć ze zrozumieniem. Artysta nie przywiązuje dużej wagi do tytułów prac, dając wspólną nazwę całym cyklom i kierując w ten sposób odbiorcę na pewien trop. Na przykład tytuł do cyklu Świat bez nas został zapożyczony z książki Alana Weismana, opisującej hipotetyczne skutki zniknięcia z Ziemi ludzkiego gatunku, a cykl Świat po deszczu jest parafrazą tytułu obrazu Maxa Ernsta Europa po deszczu z 1941 roku i zdaje się być relacją ze świata, którego pustkę zastąpiła wybujała roślinność, która może się stać synonimem odrodzenia.

To duża sztuka, by w przestrzeni miasta, w samym środku perspektyw ulicy nagle znaleźć się w samym środku tego, co duchowe, co zatopione w nieuchwytnym, a jednocześnie dojmująco sensualnym wymiarze pneumatycznym świata. Roman Maciuszkiewicz w jednym z wywiadów powiedział: "Obraz malarski jest kreacją, jest mniej lub bardziej udanym przełożeniem emocji na świat malarskich dotknięć i zabiegów. Dlatego też, nawet jeśli obrazy wydają się niepokojąco bliskie naszej rzeczywistości, nie dajmy do końca zwieść się temu przekazowi. Malarstwo jest zawsze iluzją, czasem degradowaną a czasem nobilitowaną przez rzeczywistość. Bo przecież świat jest i nie jest…".

Już od 14 września będzie okazja, by samemu sprawdzić, czy można oddzielić symbol od atmosfery, ezoteryczną spekulację od przejrzystości nastroju. Czy dwa malarskie horyzonty dzielić będą tylko schody pomiędzy kondygnacjami i gdzie przebiega granica między łagodną onirycznością miejskiego, letniego pejzażu a gwałtownością sił, które rządzą światem. Dobrze sprawdzić, w którym miejscu miasto zmienia się w kosmos, a kosmos w miasto.

Henryk Waniek - malarz, prozaik, eseista, krytyk sztuki, tłumacz i grafik, urodził się 4 marca 1942 w Oświęcimiu. Studia artystyczne w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, na Wydziale Grafiki w Katowicach. Dyplom otrzymał w 1970 roku. W 1976 roku otrzymał Stypendium Rządu Włoskiego na pobyt we Florencji (Włochy). W latach 1976-77 – Stypendium The Kosciusko Foundation, Nowy Jork (USA). Odznaczony w 2005 roku Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Sporadycznie projektuje plakaty i książki. Pomiędzy 1978 a 1992 zaprojektował i zrealizował kilka scenografii dla sceny i filmu. Brał udział w ponad 100 wystawach zbiorowych oraz w ponad 100 indywidualnych. Henryk Waniek jest także pisarzem i znawcą historii, filozofii, religioznawstwa i literatury mistycznej. Jest twórcą kilku książek eseistycznych.

Roman Maciuszkiewicz - malarz, grafik, autor tekstów o sztuce, tekstów prozatorskich, ukończył krakowską ASP, Wydział Grafiki w Katowicach (1980). W latach 90. krótko zajmował się performance i obiektami sztuki, współpracując z grupą " 4" (M. Kamieński, R. Kalarus, L. Jaszczuk. W latach 1993–2001 współredagował pismo kulturalne "Opcje" publikując zarówno w nim, jak i w kilku innych periodykach o zasięgu ogólnopolskim ("Exit – Nowa Sztuka w Polsce") i regionalnym ("Śląsk") teksty o sztuce. W 2010 zbiór esejów "Obrazy. Intuicje. Imaginacje".

W dorobku artystycznym ma także opowiadania i poezje publikowane w ogólnopolskich pismach literackich oraz słuchowiska radiowe. W 2006 zrealizował scenografię do "Makbeta" W. Shakespeare’a dla Teatru im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, za którą otrzymał doroczną nagrodę "Złota Maska" (wspólnie z reżyserem Henrykiem Baranowskim). W latach 2002–2009 pracownik ASP w Katowicach. Od 2002 r. pracuje w Instytucie Sztuk Plastycznych na Wydziale Sztuki i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, od 2015 na stanowisku Profesora. Zorganizował 45 wystaw indywidualnych i brał udział w ponad 100 zbiorowych.