Ostatni rok zabrał wiele znanych osób

Polska

16.11 – Benedykt Czuma, polityk, wydawca i dziennikarz, opozycjonista i więzień polityczny w PRL – miał 82 lata.

17.11 - Maciej Damięcki, aktor filmowy, telewizyjny, teatralny i dubbingowy - miał 79 lat.

6.12 – Mirosława Krajewska-Marczewska, aktorka teatralna, filmowa i dubbingowa oraz piosenkarka - miała 83 lata.

19.12 – Stefan Olszowski, działacz komunistyczny, członek Biura Politycznego KC PZPR (1970–80 i 1981–85), minister spraw zagranicznych (1971–76 i 1982–85), poseł na Sejm PRL V, VI i VII kadencji - miał 92 lata.

23.12 – Izabella Cywińska-Michałowska, reżyser teatralny i filmowy, minister kultury i sztuki (1989–91) – miała 88 lat.

30.12 - prof. Wojciech Łączkowski, prawnik i nauczyciel akademicki, sędzia Trybunału Konstytucyjnego, członek Rady Polityki Pieniężnej I kadencji - miał 90 lat.

1.01 - Iwona Śledzińska-Katarasińska, dziennikarka, posłanka zasiadająca nieprzerwanie w Sejmie III RP przez 9 kadencji (1991–2023) - miała 82 lata.

1.01 - Aleksander Herzog, prawnik, prokurator, działacz opozycji w okresie PRL - miał 72 lata.

10.01 – Janusz Majewski, reżyser filmowy, pisarz, scenarzysta, wykładowca w PWSFTviT w Łodzi (1969–91), rektor Warszawskiej Szkoły Filmowej (2012–24) – miał 92 lata.

31.01 - Krzysztof Żabiński, polityk i przedsiębiorca, elektronik, poseł na Sejm X i I kadencji, minister, szef Urzędu Rady Ministrów (1991) - miał 70 lat.

2.02 - Marian Pilot, pisarz, dziennikarz (m.in. PAP) oraz scenarzysta filmowy - miał 87 lat.

21.02 - Magdalena Cwenówna, aktorka filmowa, teatralna, telewizyjna i dubbingowa, ostatnia żona Adama Hanuszkiewicza - miała 69 lat.

21.02 – Tomasz Komenda, były więzień skazany za zabójstwo, uniewinniony po 18 latach pobytu w zakładzie karnym – miał 46 lat.

23.02 - Janusz Nowotarski, muzyk jazzowy, klarnecista, saksofonista; współzałożyciel zespołu Tropicale Thaitii Granda Banda - miał 78 lat.

23.03 – Leszek Długosz, literat, kompozytor, pianista, aktor, Kawaler Orderu Orła Białego (2021), laureat Nagrody Mediów Publicznych (2022) – miał 82 lata.

27.03 – Stanisława Ryster, prawniczka i prezenterka związana z Telewizją Polską, prowadząca teleturniej "Wielka gra" (1975–2006) – miała 81 lat.

15.04 - prof. Jadwiga Staniszkis, socjolog, laureatka Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2004), publicystka - miała 81 lat.

20.04 - Jarosław Alojzy Szczepański, dziennikarz i urzędnik, opozycjonista w PRL, działacz związków zawodowych na Podkarpaciu - miał 71 lat.

6.05 - Jacek Zieliński, wokalista, trębacz, skrzypek, aranżer i kompozytor, współzałożyciel zespołu Skaldowie - miał 77 lat.

10.05 - Barbara Nawratowicz-Stuart, aktorka, artystka kabaretowa i dziennikarka radiowa, współzałożcielka i artystka Piwnicy pod Baranami (1956–65), autorka audycji i korespondentka Radia Wolna Europa (1965–94) - miała 91 lat.

1.06 - Janusz Rewiński, aktor, satyryk i polityk, poseł na Sejm I kadencji z ramienia Polskiej Partii Przyjaciół Piwa - miał 74 lata.

6.06 - Mateusz Sitek, wojskowy, żołnierz 1 Warszawskiej Brygady Pancernej, zginął pchnięty nożem na granicy polsko-białoruskiej - miał 20 lat.

10.06 – Arkadiusz Tomiak, operator filmowy, autor zdjęć m.in. do "Oficera", "Palimpsetu", "Statystów" i "Czerwonych maków" - miał 55 lat.

30.06 – Edward Redliński, reporter, prozaik (m.in. "Konopielka" i "Nikiformy") scenarzysta i dramatopisarz (m.in. "Wcześniak" i "Awans") – miał 84 lata.

7.07 - Tadeusz Woźniak, muzyk, kompozytor, wokalista autor i wykonawca "Zegarmistrza światła" (Nagroda Główna na FPP w Opolu, 1972), kolekcjoner starych zegarów - miał 77 lat.

9.07 - Jerzy Stuhr, aktor teatralny, dubbingowy i filmowy, reżyser, pedagog i pisarz, profesor sztuk teatralnych - miał 77 lat.

22.07 – Andrzej Milczanowski, prawnik i polityk, opozycjonista w PRL, minister spraw wewnętrznych (1992–95) – miał 85 lat.

1.08 – Barbara Sowa, "Basia", żołnierz ZWZ-AK, w chwili śmierci najstarsza uczestniczka Powstania Warszawskiego – miała 106 lat.

10.08 – Wanda Thun, "Wandzia", pielęgniarka, sanitariuszka w Powstaniu Warszawskim - miała 99 lat.

27.08 – Rena Rolska, piosenkarka (m.in. "Złoty pierścionek", "Na Francuskiej i "Ej, Piotr"), aktorka estradowa ("Rolska do tablicy" w "Podwieczorku przy mikrofonie") - miała 92 lata.

14.09 – prof. Andrzej Zieliński, inżynier, wykładowca akademicki, minister łączności (1993–97) – miał 89 lat.

18.09 - Felicjan Andrzejczak, piosenkarz i muzyk, wokalista Budki Suflera (1982–83); śpiewał m.in. "Jolka, Jolka pamiętasz" i "Noc komety" - miał 76 lat.

19.09 - Antoni Fałat, malarz, grafik i rysownik, twórca i rektor Europejskiej Akademii Sztuk w Warszawie - miał 81 lat.

20.09 - Barbara Horawianka, aktorka teatralna i filmowa - miała 94 lata.

10.10 – Leszek Moczulski, dziennikarz, publicysta, polityk, historyk, opozycjonista i więzień polityczny w PRL, założyciel Konfederacji Polski Niepodległej, kandydat w wyborach prezydenckich 1990 roku – miał 94 lata.

20.10 - Janusz Olejniczak, pianista, pedagog, sporadycznie aktor; laureat VI nagrody na VIII Międzynarodowym Konkursie Chopinowskim (1970) - miał 72 lata.

24.10 - Jadwiga Barańska, aktorka teatralna, filmowa (m.in. tytułowa "Hrabina Cosel" i Barbara Niechcic w "Nocach i dniach"), scenarzystka - miała 89 lat.

28.10 Elżebieta Zającówna, aktorka teatralna i filmowa (m.in. "Vabank", "Seksmisja", "Matki, żony i kochanki") - miała 66 lat.

Świat

07.11 - Frank Borman, amerykański astronauta, dowódca pierwszej załogowej misji na orbitę Księżyca - miał 95 lat.

10.11 - John Bailey, amerykański operator filmowy, były przewodniczący Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej, znany z pracy przy głośnych tytułach, takich jak "Silverado", "Na linii ognia" czy "Dzień świstaka" - miał 81 lat.

17.11 - Suzanne Shepherd, amerykańska aktorka (m.in. "Requiem dla snu", "Chłopcy z ferajny" i "Rodzina Soprano") - miała 89 lat.

19.11 - Rosalynn Carter, amerykańska działaczka społeczna, Pierwsza Dama USA (1977-81) w kadencji Jimmy'ego Cartera - miała 96 lat.

25.11 - Terry Venables, angielski piłkarz, były selekcjoner piłkarskiej reprezentacji Anglii, trener FC Barcelony i wielu angielskich zespołów - miał 80 lat.

26.11 - Kevin "Geordie" Walker, angielski muzyk, współzałożyciel i gitarzysta brytyjskiej grupy rockowej Killing Joke - miał 64 lata.

27.11 - Frances Sterhagen, amerykańska aktorka, znana m.in. z "Seks w wielkim mieście", laureatka dwóch nagród Tony, nazywanych "teatralnymi Oscarami" - miała 93 lata.

28.11 - Charlie Munger, amerykański miliarder, inwestor, prawa ręka Warrena Buffetta - miał 99 lat.

29.11 - Henry Kissinger, amerykański polityk, dyplomata, były sekretarz stanu USA, doradca ds. bezpieczeństwa narodowego podczas prezydentur Roberta Nixona i Geralda Forta - miał 100 lat.

30.11 - Elliott Erwitt, amerykański fotograf i filmowiec, którego czarno-białe zdjęcia gwiazd, polityków i psów weszły do kanonu kultury - miał 95 lat.

01.12 - Sandra Day O'Connor, amerykańska prawniczka, była sędzia Sądu Najwyższego i pierwsza kobieta na tym stanowisku - miała 93 lata.

27.12 - Seon-Gyun Lee, południowokoreański aktor, znany z roli w filmie "Parasite" - miał 48 lat.

30.12 - Tom Wilkinson, brytyjski aktor, dwukrotnie nominowany do Oscara, zdobywca nagrody BAFTA, Złotego Globu i Primetime Emmy - miał 75 lat.

02.01 - Cwi Zamir, izraelski szpieg polskiego pochodzenia, były szef Mosadu (1968-74) - miał 98 lat.

04.01 - Glynis Johns, brytyjska aktorka, tancerka, znana z roli w musicalu "Mary Poppins", uważana za jedną z ostatnich wielkich aktorek tzw. złotej ery Hollywood i klasycznego kina brytyjskiego - miała 100 lat.

05.01 - Mario Zagallo, brazylijski piłkarz i trener, pierwszy, który jako zawodnik i trener zdobył mistrzostwo świata - odniósł w sumie 4 mundialowe tryumfy - miał 92 lata.

07.01 - Franz Beckenbauer, niemiecki piłkarz i trener, dwukrotnie zdobył mistrzostwo świata: jako piłkarz (1974) i selekcjoner (1990) - miał 78 lat.

17.01 - Shawn Barber, kanadyjski lekkoatleta, rekordzista Kanady i mistrz świata z 2015 roku w skoku o tyczce - miał 29 lat.

17.01 - Benedict Fitzgerald, amerykański scenarzysta, współautor scenariusza "Pasji" Mela Gibsona - miał 74 lata.

22.01 - Dexter Scott King, amerykański prawnik, orędownik praw obywatelskich i praw zwierząt, syn Martina Luthera Kinga - miał 62 lata.

23.01 - Frank Farian, niemiecki producent muzyczny, stał za sukcesem m.in. Boney M i Milli Vanilli - miał 82 lata.

29.01 - Sandra Milo, włoska aktorka, muza Federico Felliniego, zagrała w ponad 70 filmach, w tym w nagrodzonym Oscarem "Osiem i pół" - miała 90 lat.

03.02 - Aston Barrett, jamajski basista, nazywany "architektem reggae", odznaczony przez rząd Jamajki Orderem Wyróżnienia, grał m.in. z Bob'em Marley'em - miał 77 lat.

04.02 - Hage Geingob, polityk, prezydent Namibii, zagorzały zwolennik idei niepodległościowych i przeciwnik apartheidu w RPA - miał 82 lata.

09.02 - Andre Jordan, portugalski biznesem polskiego pochodzenia, nazywany był "ojcem portugalskiej turystyki" - miał 90 lat.

16.02 - Aleksiej Nawalny, rosyjski opozycjonista, publicysta, prawnik, więzień polityczny - miał 47 lat.

20.02 - Andreas Brehme, niemiecki piłkarz, mistrz świata (1990), wicemistrz świata (1986) i wicemistrz Europy (1992) - miał 63 lata.

28.02 - Nikołaj Ryżkow, rosyjski polityk, wieloletni premier Związku Sowieckiego - miał 94 lata.

01.03 - Akira Toriyama, japoński artysta mangi, twórca gier takich jak "Dragon Ball" i "Dr. Slump" - miał 68 lat.

06.03 - Rimas Tuminas, litewski reżyser teatralny, określany jako twórca fenomenu litewskiego teatru, który rozsławił Litwę na świecie - miał 73 lata.

11.03 - Correa Vaillant, kubański bokser, mistrz olimpijski i mistrz świata - miał 71 lat.

13.03 - Philippe de Gaulle, francuski admirał, polityk, syn Charles'a de Gaulle'a - miał 102 lata.

16.03 - David Seidler, brytyjsko-amerykański artysta, nagrodzony Oscarem za scenariusz filmu "Jak zostać królem" - miał 86 lat.

19.03 - Emmet Walsh, amerykański aktor, wystąpił w przeszło 150 produkcjach, m.in. w "Łowcy androidów" i dreszczowcu "Śmiertelnie proste" - miał 88 lat.

08.04 - Peter Higgs, brytyjski fizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (2013), wraz z Francois Englertem, za teorię wyjaśniająćą skąd się bierze masa, odkrywca "boskiej cząstki" - miał 94 lata.

12.04 - Roberto Cavalli, włoski projektant mody, twórca domu mody pod taką samą nazwą - miał 83 lata.

02.05 - Susan Buckner, amerykańska aktorka, znana z roli Patty Simcox w kultowym musicalu "Grease" - miała 72 lata.

05.05 - Bernard Hill, angielski aktor (m.in. kapitan Edward Smith w "Titanicu" i król Rohanu, Theoden w trylogii "Władca pierścieni") - miał 79 lat.

06.05 - Ian Gelder, brytyjski aktor teatralny i telewizyjny, znany z serialu "Gra o tron" - miał 74 lata.

13.05 - Alice Munro, kanadyjska pisarka, laureatka literackiej Nagrody Nobla (2013) - miała 92 lata.

03.06 - Brigitte Bierlein, austriacka polityk, prawniczka, była wiceprezes i prezes Trybunału Konstytucyjnego Austrii, pierwsza kobieta na stanowisku kanclerza Austrii - miała 74 lata.

08.06 - Mark James, amerykański kompozytor, zdobywca dwóch nagród Grammy za utwór "Always on my Mind", pisał piosenki dla m.in. Elvisa Presleya - miał 86 lat.

12.06 - Jerry West, amerykański koszykarz, trener, jego sylwetka widoczna jest na charakterystycznym logo ligi NBA - miał 86 lat.

25.06 - Bill Cobbs, amerykański aktor ("Noc w muzeum", "Bodyguard", serial "Rodzina Soprano"), zdobywca nagrody Emmy (2020) - miał 90 lat.

30.06 - Maria Rosaria Omaggio, włoska aktorka ( m.in. pisarka Oriana Fallaci w filmie Andrzeja Wajdy "Wałęsa. Człowiek z nadziei", 2013) - miała 67 lat.

01.07 - Robert Towne, amerykański scenarzysta, laureat Oskarem za "Chinatown" Romana Polańskiego (1974), współautor "Firmy" i "Mission Impossible" - miał 89 lat.

05.07 - Jon Landau, amerykański producent filmowy, laureat Oscara, wyprodukował hity filmowe takie jak "Titanic" i obie części "Avatara" - miał 63 lat.

11.07 - Shelley Duvall, amerykańska aktorka (m.in. "Lśnienie" Stanleya Kubricka, "Nashville", "Trzy kobiety" i "Złodzieje tacy jak my" Roberta Altmana) producentka - miała 75 lat.

05.08 - John Aprea, amerykański aktor charakterystyczny (m.in. "Ojciec chrzestny II", sitcom "Pełna chata" i thriller "Gra" - miał 83 lata.

09.08 - Susan Wojcicki, amerykańska bizneswomen, była dyrektorka generalna YouTube, uznana przez "Time" za "najbardziej wpływową kobietę w internecie" - miała 56 lat.

22.08 - Peter Lundgren, szwedzki tenisista, trener, były trener słynnego szwajcarskiego tenisisty Rogera Federera - miał 59 lat.

26.08 - Sven-Goran Eriksson, szwedzki piłkarz, były selekcjoner reprezentacji Anglii (2001-06), trener (m.in. AS Roma i Manchester City) - miał 76 lat.

06.09 - Will Jennings, amerykański autor tekstów, dwukrotny laureat nagrody Oscara, autor tekstu "My Heart Will Go On" do "Titanica" - miał 80 lat.

09.09 - James Earl Jones, amerykański aktor filmowy i teatralny, laureta nagrody Oscara, znany z użyczania głosu postaci Dartha Vadera w filmach z cyklu "Gwiezdnych wojen" - miał 93 lata.

11.09 - Alberto Fujimori, peruwiański polityk, były prezydent Peru w latach 1990-2000, pierwszy na świecie były prezydent sądzony i skazany za łamanie praw człowieka w swoim kraju - miał 86 lat.

15.09 - Tito Jackson, amerykański muzyk, brat Michaela i Janet, były członek zespołu The Jackson 5 - miał 70 lat.

27.09 - Maggie Smith, brytyjska aktorka ról szekspirowskich, laureatka dwóch Oscarów, prof. McGonagall w serii filmów o Harrym Potterze - miała 89 lat.

08.10 - Ratan Tata, indyjski biznesmen, lider biznesu - miał 86 lat.

10.10 - Ethel Kennedy, amerykańska działaczka na rzecz praw człowieka, żona Roberta F. Kennedy'ego, uznana przez sondaż Gallupa za najbardziej podziwianą kobietę Ameryki - miała 96 lat.

14.10 - Philip Zimbardo, amerykański psycholog, wykładowca czołowych uczelni w USA, autor książek i podręczników - miał 91 lat.

17.10 - Liam Payne, brytyjski piosenkarz, autor tekstów, były wokalista brytyjsko-irlandzkiego boysbandu One Direction - miał 31 lat.

19.10 - Fetullah Gulen, turecki myśliciel, islamski kaznodzieja, oskarżany przez Turcję o organizację nieudanego puczu w 2016 roku - miał 83 lata.

Sport

7.11 - Zmarł Józef Wybieralski, jeden z najlepszych w historii polskich hokeistów na trawie, uczestnik igrzysk olimpijskich w Monachium. W reprezentacji rozegrał 138 meczów i zdobył 29 bramek. Przez całą karierę występował w Warcie Poznań - miał 77 lat.

12.11 - Odeszła Helena Pilejczyk, jedna z najlepszych w historii polskich panczenistek. Związana przez ponad 70 lat z Elblągiem łyżwiarka najcenniejszy sukces odnotowała 21 lutego 1960 r. w amerykańskim Squaw Valley, gdzie wywalczyła brązowy medal olimpijski w wyścigu na 1500 metrów. Przegrała tylko z Rosjanką Lidią Skoblikową i koleżanką z reprezentacji Elwirą Seroczyńską. Poza tym zdobyła srebro na 1000 m w mistrzostwach świata w 1960. 37 razy była mistrzynią Polski, ustanowiła 48 rekordów kraju - miała 92 lata.

25.11 - W wieku 80 lat zmarł Terry Venables, były selekcjoner piłkarskiej reprezentacji Anglii, trener wielu angielskich zespołów i Barcelony. Drużynę narodową prowadził w latach 1994-96 i dotarł z nią do półfinału mistrzostw Europy w 1996 roku, których ekipa "Trzech Lwów" była gospodarzem. Jako szkoleniowiec klubowy wywalczył z Barceloną mistrzostwo Hiszpanii w 1985 roku, rok później dotarł do finału Pucharu Europy, a w 1991 roku sięgnął z Tottenhamem Hotspur po Puchar Anglii.

8.01 - W wieku 78 lat zmarł Franz Beckenbauer, niemiecki piłkarz i trener. Określany jako "Kaiser" ("Cesarz"), jest uznawany za jednego z najlepszych piłkarzy w historii światowego futbolu. Dwukrotnie zdobył "Złotą Piłkę" - w 1972 i 1976 roku. Jako zawodnik wywalczył z reprezentacją RFN trzy medale mistrzostw świata: w 1966 roku - drugie miejsce, w 1970 - trzecie, a w 1974 - pierwsze. Zdobył też mistrzostwo Europy (1972) i wicemistrzostwo (1976). Był związany z Bayernem Monachium (1964-77). Jako selekcjoner doprowadził niemieckich piłkarzy do mistrzostwa świata w 1990 roku, a cztery lata wcześniej (1986) - do wicemistrzostwa.

22.01 - W wieku 79 lat zmarł Luigi "Gigi" Riva, najlepszy strzelec w historii piłkarskiej reprezentacji Włoch (35 goli), mistrz Europy z 1968 roku, wicemistrz świata z 1970 i trzykrotny król strzelców Serie A. Włoska federacja pożegnała go jako "jednego z najlepszych napastników wszech czasów". Prawie całą karierę spędził w Cagliari, dla którego strzelił 164 bramki w 315 meczach i przyczynił się do zdobycia jedynego w historii mistrzostwa Włoch w 1970 roku. Był honorowym prezesem klubu z Sardynii.

29.07 - W wieku 89 lat zmarł Józef Szmidt, mistrz olimpijski w trójskoku (1960 i 1964), były rekordzista świata, dwukrotny złoty medalista mistrzostw Europy. Pierwszy, w tej konkurencji pokonał granicę 17 metrów. Rekordowy skok -17.03 m - oddał 5 sierpnia 1960 roku na Stadionie Leśnym w Olsztynie, poprawiając - na żużlowym rozbiegu - o 33 cm osiągnięcie Rosjanina Olega Fiedosiejewa. Stroniący od rozgłosu i mediów ostatnie lata życia spędził we wsi Zagozd koło Drawska Pomorskiego, gdzie - po powrocie do Polski z emigracji w Niemczech - kupił gospodarstwo i hodował kozy.

6.08 - W wieku 82 lat zmarł Waldemar Marszałek, jeden z najlepszych motorowodniaków w historii. Warszawiak z urodzenia, wychował się na prawym brzegu Wisły i z najdłuższą z polskich rzek związał się na całe sportowe życie, podobnie jak klubem Polonia. Wywalczył 6 tytułów mistrza świata, a łącznie miał w dorobku 27 medali mistrzostw globu i Europy. Miał wiele poważnych wypadków, kilka razy walczył o życie, m.in. w kwietniu 1982 roku podczas zawodów pod Berlinem na jeziorze Gatow przeżył nawet śmierć kliniczną.

18.08 - W wieku 76 lat zmarł w Krakowie Franciszek Smuda, "Franz", selekcjoner piłkarskiej reprezentacji Polski (2009-12). Od kilku lat chorował na nowotwór krwi. Jako piłkarz grał na pozycji obrońcy w Unii Racibórz, Odrze Wodzisław, Stali Mielec i Piaście Gliwice. Na początku lat 70. wyjechał do Stanów Zjednoczonych, po powrocie do kraju bronił barw Legii Warszawa, karierę piłkarską zakończył w klubach niemieckich. Tam też zaczął pracę szkoleniową, później próbował szczęścia w klubach tureckich, a od 1993 roku pracował w Polsce, z krótkimi epizodami na Cyprze i w Niemczech. Rozpoczął w Stali Mielec, ale największe sukcesy odniósł w Widzewie, z którym zdobył wicemistrzostwo kraju i dwa razy z rzędu tryumfował w ekstraklasie. W sezonie 1996/97 awansował z łodzianami do Ligi Mistrzów. Po trzecie w karierze mistrzostwo Polski sięgnął w 1999 roku z Wisłą Kraków. Kilka miesięcy później "Franz" prowadził już Legię Warszawa, później Odrę Wodzisław, Zagłębie Lubin i Lecha Poznań. 29 października 2009 r. został selekcjonerem drużyny narodowej. Po nieudanych dla reprezentacji Polski Mistrzostwach Europy w 2012 r., wrócił do pracy w klubach - trenował ponownie Wisłę i Widzew oraz Górnika Łęczna. Mówiono o nim, że ma wyjątkową umiejętność mobilizowania zawodników, wyzwalania w nich dodatkowej motywacji. "Trener musi mieć serce na dłoni, ale bat w ręku" - tak sam przedstawiał swoją filozofię pracy.

18.09 - W wieku 59 lat zmarł włoski piłkarz Salvatore Schillaci, król strzelców mundialu w 1990 roku w Italii. Były zawodnik Messiny, Juventusu Turyn i Interu Mediolan od lat zmagał się z nowotworem.

(PAP)

top/ abu/ mgw/ ksi/ lm/ pp/ top/ amac/ grg/kgr/