Płock z dawnych latMieszko I w drugiej połowie X w. rozpoczął budowę grodu płockiego

Mieszko I w drugiej połowie X w. rozpoczął budowę grodu płockiego

Prezentujemy Państwu nasz nowy dział "Płock z dawnych lat". Będziemy zamieszczać tu artykuły, fotorelacje i archiwalne materiały filmowe, które prezentują nasze miasto od Mieszka I do Andrzeja Nowakowskiego. W pierwszym artykule zapoznacie się z budową grodu płockiego. Proces kształtowania się miasta odbywał się w wielu etapach.
Mieszko I w drugiej połowie X w. rozpoczął budowę grodu płockiego
Redakcja Panorama Płock

16.01.2024 16:35

Prezentujemy Państwu nasz nowy dział "Płock z dawnych lat". Będziemy zamieszczać tu artykuły, fotorelacje i archiwalne materiały filmowe, które prezentują nasze miasto od Mieszka I do Andrzeja Nowakowskiego. W pierwszym artykule zapoznacie się z budową grodu płockiego. Proces kształtowania się miasta odbywał się w wielu etapach.

Obraz

Początki miasta

Pierwszy z nich rozpoczyna się od budowy w drugiej połowie X w. przez Mieszka I grodu warownego, który powstał na niezaludnionym terenie cypla skarpy wiślanej (obecnie nazywanego płockim Wzgórzem Tumskim) – w pobliżu ówczesnej przeprawy przez Wisłę, w obszarze pomiędzy ważnymi plemiennymi grodami północnej części ziemi mazowieckiej: Słupna, Proboszczewic i Brudzenia Dużego. Po ustaleniu lokalizacji grodu natychmiast przystąpiono do budowy wałów drewniano-ziemnych. Etap kolejny rozpoczyna się wraz z powstaniem w XI w. osady podgrodowej, na której miejscu w 1237 r. lokowano miasto.

Około 1300 r. dokonano kolejnej lokacji, związanej z nowym rozmieszeniem miasta w bezpośrednim sąsiedztwie starszego ośrodka i dezurbanizacją terenu miasta pierwszej lokacji. Wreszcie po połowie XIV w. wraz z budową murów obronnych połączono nowe miasto i część starszego w jeden organizm.

Granice Płocka, ustalone przez królaKazimierza Wielkiego w 1361r., stworzyły rozproszony przestrzenny układ urbanistyczny średniowiecznego miasta, obejmujący rozległe tereny rolnicze: od rzek Wisły i Brzeźnicy do granic wsi Trzepowo, Kostrogaj, Podolszyce i Ośnica. Według badaczy ówczesna zwarta staromiejska zabudowa wokół dwóch placów handlowych: placu biskupiego (Rynku Kanonicznego) i rynku mieszczańskiego (Starego Rynku) posiadała powierzchnię 14-20 ha (obszar o długości ok. 700 m i szerokości ok. 200-300 m).

W kolejnym etapie rozwoju Płocka średniowiecznego pojawiła się zabudowa wzdłuż dawnych traktów – poza murem i fosą obronną (za bramami miejskimi), która z czasem w XVI w. utworzyła niewielkie osiedla nazywane przedmieściami.Uzyskały one nazwy wynikające z nazw bram miejskich, od których rozpoczynały się trakty w kierunkach Dobrzynia, Bielska i Wyszogrodu:

  • „Przedmieście Dobrzyńskie”,
  • „Przedmieście Bielskie” i
  • „Przedmieście Wyszogrodzkie” (wcześniej nosiło nazwę „Przedmieścia Grodzkiego”)

Położona u stóp skarpy wiślanej przy przeprawie przez Wisłę osada rybacko-portowo-targowa nosiła nazwę „Stara Przystań”. W okresie późniejszym w aglomeracji płockiej znalazły się: Nowa Przystań nad Wisłą, wieś Rybitwy i młyny pływaki na Wiśle oraz młyny nasiębierne na stawach przy ujściu Brzeźnicy.

W okresie od ostatnich lat XVI w. do przełomu XVIII/XIX w. nasze miasto znalazło się w krytycznej sytuacji gospodarczej, co wynikało głównie z wojen szwedzkich, wojny z państwem moskiewskim i buntem kozaków na Ukrainie oraz licznych pożarów i epidemii. W większości drewniana zabudowa mieszkalna w Płocku była przyczyną wielokrotnych pożarów, które niszczyły duże części miasta oraz dorobek kolejnych pokoleń.

Obraz
Opracowano na podstawie:
- Michał Jastrzębski: „Niejasne początki płocka czyli gocki ślad”
- Włodzimierz Serafimowicz: „Z dziejów architektury i budownictwa w płocku historycznie i aktualnie”
- Maciej Trzeciecki, Zbigniew Polak : „Miasta na mazowszu książęcym – spojrzenie archeologów